مطالبه‌ای که دولت به آن توجهی ندارد؛ «حمایت از لباس اقوام ایرانی»

به گزارش تیتر عاشورا به نقل از خبرگزاری مهر، بررسی پوشش اقوام ایرانی متضمن این نکته است که جدا از بافت فرهنگ ملی و بومی، عوامل مهم دیگری در شیوه و نوع پوشش به مثابه گونه‌ای از سبک زندگی مؤثر بوده‌اند و لباس تحت تأثیر این عوامل شرایط و دوره‌های مختلف دگرگونی را تجربه کرده است. بررسی هر کدام از این عوامل نیازمند مطالعه چند جانبه است چرا که هیچیک از آن‌ها مفهومی مجرد و مستقل نیستند و با مؤلفه‌های مختلف و متنوع دیگری پیوند دارند. البته مبحث مهم و اساسی در نوع پوشش، شیوه دوخت، جنس پارچه‌ها و تزئینات است که در هر قوم جاذبه‌های دیدنی پوشش‌ها را می‌بینیم، زمانی که به پوشش کرمانج، قزلباش، لر، ترک، گیلک، بلوچ و… نگاه می‌کنیم تفاوت‌های گسترده‌ای را می‌بینیم. امروزه این نوع پوشش بسیار کم استفاده می‌شود و تقریباً فراموش شده‌اند، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، طراحان و متولیان حوزه مد و لباس باید در این زمینه‌ها ورود پیدا کنند تا این نوع پوشش در جامعه احیا شود. اما بی‌توجهی دولت در این زمینه، نبود امکانات، حمایت نشدن فعالان از سوی دولت باعث دلسردی برخی از محققان و پژوهشگران در حوزه لباس اقوام شده است. لباس‌های اقوام در رکودی به‌سر می‌برد که تنها با حمایت دولتی می‌توان آن را نجات داد. فعالان و پژوهشگران حوزه لباس اقوام می‌گویند رسانه‌ها صدای ما شوند تا مطالباتمان به گوش دولت برسد.

پروانه امیریان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره لباس‌های اقوام و مغفول ماندن آن اظهار کرد: با توجه به اینکه لباس اقوام در دوران طولانی هیچ حرکت ثمربخشی در آن ایجاد نشده و بیشتر افرادی که در روستاها و شهرستان‌ها زندگی می‌کردند کم‌کم به شهرها مهاجرت کردند دست‌خوش تغییرات و تحولات شده است و نوع پوشش هم به همان مناسبات تغییر کرد و لباس اقوام در این میان بسیار کمرنگ شد.

او در ادامه گفت: یکی از دلایل بهره نبردن از لباس اقوام این است که استفاده از الگوهای اصیل ایرانی در جامعه مدنظر نبوده و مبنا قرار نگرفته است حتی هیچ‌کس نمی‌داند که الگوهای اصیل ایرانی چه بوده است. لباس تحت تأثیر دوران مختلف به نام (لباس‌های ادوار تاریخی) بوده که باز هم الگوی اصیل ایرانی داشته یا اقوام عشایر کوچ‌رو الگوهای خاص خودشان را داشتند که این الگو همیشه کمتر دست‌خورده و خیلی جزئی تغییر کرده است، پس چون اولویت‌ها و شناخت‌ها کم بوده و افرادی که در زمینه مد فعالیت می‌کردند به دنبال لباس اقوام نبوده این نوع پوشش مسکوت مانده‌اند.

با توجه به اینکه لباس اقوام در دوران طولانی هیچ حرکت ثمربخشی در آن ایجاد نشده و بیشتر افرادی که در روستاها و شهرستان‌ها زندگی می‌کردند کم‌کم به شهرها مهاجرت کردند دست‌خوش تغییرات و تحولات شده است

این کارشناس حوزه پوشاک اقوام ادامه داد: با توجه به رخدادهای چند دهه اخیر، پویشی را به‌عنوان پیوند فرهنگ اقوام پارس راه‌اندازی کردم تا دغدغه پوشاک را با کندوکاو در ریشه‌ها بررسی کنیم، زیرا هیچ ‌زمان این ریشه لباس‌های اقوام مدنظر نبوده، پایدار هم نشده است. مد سنتی که از سمت شرق به ارمغان آورده می‌شود و برای چند صباحی در کنار الگوهای غربی مُد می‌شود که معمولاً بعد از مدتی هم فراموش می‌شود. در نتیجه ما به صورت اصیل و ریشه‌ای لباس اقوام کشورمان نپرداختیم.

امیریان در ادامه با توجه به تنوع لباس اقوام گفت: به جرأت می‌توانم بگویم هیچ کشوری به اندازه ایران تنوع لباس اقوام ندارد ولی با این غنی بودن ما حتی لباس ملی نداریم. کشورهای دیگر را بررسی کنیم می‌بینیم که لباس ملی و مخصوص خودشان را دارند اما ما حتی برای رفتن به المپیک یا فستیوال‌های جهانی هر سال تازه باید تصمیم بگیریم، طراحان را بسیج کنیم تا پوششی را طراحی کنند و برای همان سال هم کاربرد دارد و سال‌های بعد آن پوشش فراموش می‌شوند. زیرا هیچ اِلمان اصیل ایرانی در آن به‌کار نرفته است بلکه یک فرم تهیه می‌کنند و هیچ نماد ایرانی در آن ندارد.

این کارشناس حوزه لباس اقوام اظهار کرد: حوزه لباس اقوام از دقیق‌ترین و جذاب‌ترین الگویی است که هیچ الگویی با الگوی لباس اقوام ایرانی قابل رقابت نیست، این نوع لباس کاربردی‎‌ترین پوشش در طبیعت، نوع معیشت و زندگی سازگار است و با زیبایی عجین شده‌اند و ما این هوشمندی را در پوشش لباس اقوام می‌بینیم.

امیریان در مخاطب نبودن لباس اقوام میان مردم گفت: اگر لباس‌هایی که با اِلمان‌های سنتی و به نام پوشش لباس اقوام در مغازه‌ها و مارکت‌ها وجود دارد و طرفدار ندارند به دلیل نبود طراحی هوشمندانه است.

او درباره ذائقه‌سازی حوزه مد و لباس و به‌خصوص پوشش اقوام تصریح کرد: افرادی که در این حوزه فعالیت دارند باید برای پیشرفت این حوزه تلاش کنند، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های ثمربخش برگزار کنند تا در معرفی لباس‌ها موفق باشند ما در این حوزه پویش‌های زیادی برگزار کردیم تا از طریق جشواره‌ها و نمایشگاه‌ها لباس‌های اقوام را معرفی کنیم حتی به فعالانی که در این حوزه به‌عنوان طراح و تولیدکننده هستند باید آموزش داد که لباس‌های اقوام چه هستند و الگوهای سطح جهانی در این حوزه را مشخص کردیم اما واقعیت این است که بسترهای لازم در این حوزه را در اختیار نداریم و کاملاً دستمان بسته است.

امیریان گفت: دولت هیچ‌گونه حمایتی در زمینه لباس اقوام ایرانی نداشته و ندارد. البته با حضور خانم شفاپور در بنیاد ملی مد و لباس نیازهای این حوزه شناخته شده و به آن پرداخت می‌شود اما باز هم این حرکت کوچک است و باید در سطح ملی از آن حمایت کرد.

او درباره رفرنس معتبر و قابل استناد در حوزه لباس اقوام اظهار کرد: ما هر چه‌قدر در حوزه پوشش اقوام کار کنیم باز هم کم است، زیرا استان‌به‌استان، شهربه‌شهر، روستابه‌روستا لباس‌ها متفاوت است، حتی من چندین سال می‌شود که در این حوزه فعالیت دارم هنوز نتوانسته‌ام مجموعه‌ای کامل از لباس اقوام تهیه کنم به‌حدی که تعدد در نوع پوشش زیاد و متنوع است. حتی منابع و رفرنس معتبر نداریم، ما تازه شروع به مستندسازی در حوزه لباس اقوام کردیم.

به عنوان فعالان حوزه لباس اقوام از دیگر دستگاه‌های دولتی به غیر از بنیاد ملی مد و لباس توقع داریم در این زمینه ورود جدی داشته باشند و ما را حمایت کنند

امیریان درباره به‌روزرسانی لباس اقوام با ذائقه امروزی مردم، تصریح کرد: قصد داشتیم که برخی از لباس‌های اقوام را به‌روزرسانی کنیم و به‌عنوان طراحی امروز وارد بازار کنیم اما دیدیم اصلاً لباس‌ها را از لحاظ الگو و برش‌ها نمی‌توانیم دستکاری کنیم الگو همانند پازل کنار هم بودند و قابل تغییر نبودند، می‌شد ساده‌سازی کرد اما تغییر الگو امکان‌پذیر نبود به‌حدی که این الگوها دقیق و ظرفیت طراحی شدند. تمام این کارها زمان‌بر است و نیروهای متخصص می‌خواهد که ما در این حوزه ضعیف عمل کردیم. می‌بینیم که بهترین و قوی‌ترین برندهای اروپایی از اِلمان‌های ایرانی استفاده می‌کنند درحالی‌که ما از این امر غافل هستیم و نتوانستیم به‌خوبی موفق عمل کنیم.

او در ادامه اظهار کرد: امیدوارم کسانی به‌عنوان متولی متخصص در این حوزه ما را حمایت مالی و معنوی کنند تا بتوانیم راه درست در این زمینه پیدا کنیم. ما در زمینه لباس‌های اقوام کتابی را تدوین کرده‌ایم که حتی از لحاظ مالی توانایی چاپ آن را نداریم و حمایتی در این زمینه نشده‌ایم. به عنوان فعالان حوزه لباس اقوام از دیگر دستگاه‌های دولتی به غیر از بنیاد ملی مد و لباس توقع داریم در این زمینه ورود جدی داشته باشند و ما را حمایت کنند. شما به‌عنوان رسانه صدای ما را به گوش مسئولان و متولیان دولتی برسانید.

امیریان به تأثیرگذاری برگزاری جشنواره‌ها و فستیوال‌ها گفت: جشنواره در این زمینه قطعاً تأثیرگذار است، بالاخره جرقه‌ای میان مردم ایجاد می‌شود که ببینند لباس‌های اقوام چه طرح و شکلی هستند یا مادران و مادربزرگان زمان‌های گذشته چه لباس‌هایی را انتخاب می‌کردند. ما باید برای آیندگان نشانه‌ها و اِلمان‌ها را شناسایی کنیم و به یادگار بگذاریم تا بدانند لباس اقوام چه بوده است اگر چنین کاری نکنیم قطعاً به دست فراموشی سپرده می‌شود.