گرایش نوجوانان به فیلم و موسیقی کره‌ای در نبود تولیدات جذاب وطنی

به گزارش عاشورانیوز به نقل از خبرگزاری ایرنا، این روزها با موجی از علاقمندی گروه های سنی نوجوان به موسیقی و سریال های کره ای مواجه هستیم. علاقه ای که تبدیل به سبک زندگی برای برخی از نوجوانان شده و آنها را به پیروی از نوع پوشش یا آرایش و زندگی این گروه ها مشتاق می کند.

اما این علاقمندی از کجا سرچشمه می گیرد؟ ستایش یکی از دنبال کنندگان این گروه ها است. ۱۳ سال دارد و بخشی از چیدمان اتاقش به تصاویر، لباس و پیکسل های یکی از گروه های موسیقی دخترانه کره ای مزین شده است. دخترک که مشتاقانه از گروه موسیقی مورد علاقه اش حرف می زند، می گوید: طرفدار این گروه هستم چون دوستشان دارم. هم از سبک آهنگ، هم لباس پوشیدن و هم زیبایی این گروه خوشم می آید. آهنگ هایشان را حفظ و اجرا می کنم.

دختر نوجوان درباره آشنایی اش با این گروه موسیقی کره ای می گوید: یک روز چند نفر از همکلاسی هایم درباره این گروه موسیقی حرف می زدند که من شنیدم. بعد وقتی آمدم خانه درباره آنها در اینترنت جست و جو کردم و از آنجا با این گروه آشنا شدم. گروه های موسیقی کره ای زیاد است اما یکی دو گروه خیلی معروف هستند.

دخترک در اتاقش به کیف، پیکسل ها و لباس های منقش شده به تصاویر گروه موسیقی مورد علاقه اش اشاره می کند و می گوید: می خواهم یک ماگ  (لیوان های بزرگی که بیشتر برای نوشیدن چای یا قهوه استفاده می شود) با تصویر این گروه را هم بخرم. من این گروه موسیقی کره ای را دوست دارم. چون زیبا و مهربان هستند.

از او می پرسم از کجا تشخیص می دهی که مهربان هستند؟ می خندد و ادامه می دهد: چون می بینم به هوادارانشان اهمیت می دهند و از آنها تشکر می کنند. حتی با وجود اینکه در بعضی از کشورها مثل کشور ما اجازه اجرا ندارند اما حواسشان به هواداران خود در آن کشورها هم هست و از آنها تشکر می کنند.  

ستایش معتقد است که دنبال کردن این گروه از این نظر که به هواداران و دنبال کنندگانشان امیدواری می دهند، خوب است. مثلا به هوادارانشان می گویند برای کاری که دوست داری تلاش کن چون موفق می شوی. همین باعث می شود خیلی ها با دیدن موفقیت آنها در کارشان انگیزه پیدا کنند. 

از ستایش می پرسم به نظرت چرا تو و هم‌سن و سالانت به جای علاقمندی به یک گروه موفق ایرانی، گروهی کره ای را دنبال می کنید و او گفت: خب هر کسی به یک چیزی علاقه دارد. شاید الگوبرداری مان اشتباه و شاید هم خوب باشد. هر کسی نظر خودش را دارد. اما آداب و رسوم کره ای، غذاهای خوش رنگ و لعابی که دارند، لباس هایی که می پوشند و چهره های زیبا و شادشان باعث می شود آنها را دنبال کنم و هواداراشان باشم. 

موجی به نام هالی‌یو

بدون شک ستایش نه اولین نوجوانی است که هوادار گروه های موسیقی کره ای شده است و نه آخرین آنها. چراکه این روزها بازار علاقمندی نوجوانان به این گروه ها بیش از پیش داغ است.

اما این علاقمندی یک شبه شکل نگرفته است. به نظر می رسد کشور کره برای رسیدن به این جایگاه و ربودن گوی رقابت تاثیرگذاری میان جوانان در کشورهای مختلف دنیا از سال ها پیش تلاش هایش را شروع کرده است. آن هم با متوسل شدن به محصولات فرهنگی. کره با به کارگیری جوانانی که با رنگ موی آبی و قرمزشان یا لباس های خوش رنگ و لعابی که به تن می کنند و چهره های فانتزی که دارند، سعی دارد در دل کودکان و نوجوانان بسیاری از کشورها جا باز کند.

حالا در دنیا شاهد علاقمندی کودکان و نوجوانان به کی پاپ و کی دراما هستیم. موسیقی و صنعت فیلم و سریال کره. موجی که از آن به "هالی یو" یاد می شود. به اعتقاد گروهی هالی یو به زبانی ساده گسترش جهانی فرهنگ کره جنوبی است.

اما کشور کره جنوبی فقط به دنبال انتقال فرهنگ از طریق صنعت موسیقی و فیلم و سریال هایش نیست. بلکه «هالی‌یو» ماهیتی اقتصادی نیز دارد.

خیلی از منتقدان به هالی‌یو در گفته ها و نوشته هایشان به سخنرانی خانم «پارک گون هه» بعد از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۱۳ اشاره می کنند که گفته بود: «من مردمم را از طریق فرهنگ خوشحال ‌تر می‌کنم. چون فرهنگ ما می‌تواند شادی را به اشتراک بگذارد».

شادی اما نه برای همه. گویا هدف، شادسازی مردم کره جنوبی با تکیه بر اشاعه فرهنگ کره ای و در نتیجه آن رشد اقتصادی این کشور بوده است. در همین رابطه خیلی از کارشناسان حوزه بازاریابی یک جمله معروف دارند که بی ارتباط به گفته های خانم "گون هه" نیست. آنها می گویند: اگر برندسازی از رهگذر فعالیت های فرهنگی اتفاق بیفتد، ماندگارتر است.

نوجوانی پلی برای معرفی فرهنگ و محصولات کره‌ای به دنیا

کره اما با تکیه بر فرهنگ خود گروه های سنی خاصی را هدف گرفته است؛ قشر کودک و نوجوان. سنی که هنوز به گفته روانشناسان هویت فرد در آن سن شکل نگرفته و به دلیل هیجانات به دنبال نوآوری و اتفاقات تازه است.

بدون شک کره ای‌ها در اشاعه فرهنگ خود در بزرگسالان اثرگذاری عمیقی نخواهند گذاشت. در نتیجه گروه سنی نوجوان را هدف گرفته اند تا قبل از بزرگسالی اثرپذیری که انتظارش را دارند، به دست بیاورند. یعنی در سن نوجوانی فرد را از طریق موسیقی و فیلم و سریال، با فرهنگ و محصولات کره ای آشنا کنند. چراکه اینکار در بزرگسالی افراد و با وجود رقبای چیره دست غربی، گاو نر می خواهد و مرد کهن.

در همین رابطه مسلم اکبری روانشناس بالینی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا با بیان اینکه نمی توان به طور قطع گفت این برنامه ها و محصولات مخرب هستند، تصریح کرد: واقعیت این است که بحث رسانه و فیلم و سریال، قشر زیادی از جامعه از گروه سنی کودک و نوجوان گرفته تا بزرگسالان را درگیر خود می کند و این مساله نشان دهنده اهمیت و نقش رسانه است.

وی درباره اینکه چرا این علاقمندی در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر افزایش پیدا کرده است، می گوید: برای بررسی این موضوع باید کمی به گذشته نگاهی بیندازیم. این موج از زمانی شروع شد که رسانه ملی فیلم های کره ای را دوبله کرد و به نمایش گذاشت و از قضا با استقبال زیادی هم مواجه شد.

این روانشناس اضافه کرد: البته آن زمان خانواده ها دور هم پای این برنامه ها می نشستند و گروهی از مخاطبان، خردسالانی بودند که علاقمندی آنها از همان زمان شکل گرفت و امروز در سنین نوجوانی، به خوبی فرهنگ کره را می شناسند و حالا شکل دیگری از این برنامه ها را دنبال می کنند. در نتیجه باید گفت این علاقمندی و آشنایی با فرهنگ کره ای برای گروهی از بچه ها از گذشته های دور شکل گرفته است.

وجه اشتراک فرهنگ کره‌ای و ایرانی 

اما اینکه چرا علاقمندی نوجوانان و خانواده های ایرانی به فرهنگ کره ای بیش از کشورهای دیگر است به چند مساله ارتباط دارد. اگر یادتان باشد یکی از اولین سریال های کره ای که حسابی سر و صدا به پا کرد «جواهری در قصر» بود. قصه دختری جوان که در تلاش برای اثبات جایگاه و توانمندی های خود در میان درباریان لحظه ای دست از تلاش برنداشت و سرانجام دختر جوان به محرم اسرار پادشاه و پزشک مخصوص وی تبدیل می شود. روایتی که هر بیننده ای را پای تلویزیون می کشید و مخاطب با شخصیت این سریال همزاد پنداری می کرد.

اما اگر از قصه های جذاب سریال های کره ای بگذریم، نوع پوشش آنها و فرهنگ و آداب و رسومشان که بر پایه احترام به بزرگتر شکل گرفته و وجوه اشتراک بسیاری با فرهنگ ایرانی دارد، همگی مورد پسند مخاطب ایرانی است. در نتیجه خانواده ها با اشتیاق به همراه فرزندشان به دیدن این فیلم و سریال ها می نشینند.

اکبری با اشاره به همین موضوع تاکید کرد: در سریال های کره ای چند موضوع باعث علاقمندی و استقبال مخاطب ایرانی می شد. یکی موضوعات تاریخی این سریال ها است که مورد علاقه مخاطب ایرانی است و دیگر روابط احساسی و عاطفی؛ چراکه بخشی از ادبیات و فرهنگ ما با عشق و دوست داشتن عجین شده است. در نتیجه همه موضوعات این سریال ها و فیلم ها طوری بود که مخاطب ایرانی را جذب خود می کرد.

وی ادامه داد: اما این علاقه امروز تا جایی پیش رفته که شاهد هستیم برخی از نوجوانان حتی آرایش، پوشش و سبک زندگی شان را از فرهنگ کره ای تقلید می کنند.

کودک و نوجوان را نهی نکنید، خوراک جایگزین پیشنهاد کنید

این روانشناس و خیلی از متخصصان دیگر معتقدند با نهی کردن کودکان از دیدن این فیلم و سریال ها و گروه های موسیقی کاری از پیش نخواهیم برد. بلکه به جای نفی کردن و نهی کردن، باید خوراکی مطابق علاقه کودکان و نوجوانان به آنها عرضه کنیم. به نظر می رسد دیگر خیلی از کودکان با دیدن بزرگسالی که در قاب تلویزیون صدای کودکانه از خود در می آورد و لباسی عروسکی به تن کرده ذوق زده نمی شوند. امروز خلاقیت در دنیا حرف اول را می زند و باید بودجه ای برای فرهنگ سازی تمدن ایرانی با استفاده از شخصیت های موفق وطنی که تعدادشان کم نیست در میان نسل جوان امروز در نظر گرفته شود.

اکبری در این خصوص گفت: ما در داخل کشور کارهای قوی که مخاطب کودک و نوجوان را جذب خود کند، نداریم و سریال ها و برنامه های مخصوص کودکان و نوجوانان که مطابق با ارزش های امروزی آنها باشد و سرگرم شان کند بسیار کم و محدود است.

این روانشناس اضافه کرد: در دوران کرونا بچه ها سبک دیگری از زندگی را تجربه کرده و بیش از پیش جذب فضای مجازی شدند. وقتی محتوای آموزشی داخلی برای سن کودک و نوجوان کم باشد، آنها ناخودآگاه به سمت سریال ها و موضوعات سرگرم کننده دیگر جذب می شوند که اگر مخرب نباشد اما می تواند آسیب هایی را نیز به همراه داشته باشد. یکی از آسیب ها می تواند این باشد که نوجوان به جای اینکه هویتش شبیه جامعه خود باشد، هویت جامعه دیگر را می گیرد.

وقتی الگوبرداری افراطی مخرب می‌شود

جمله ای هست که می گوید: رویاهای خودتان را بسازید در غیر این صورت فرد دیگری شما را برای ساختن رویاهایش به کار می گیرد. مصداق این جمله کاری است که امروز کره جنوبی خوب از پس آن برآمده و با صرف هزینه های کلان در بخش فرهنگ و آماده سازی خوراک فرهنگی به دنیا، سعی دارد رویاهای مردم این کشور را به واقعیت تبدیل کند و از این طریق به قدرتی جهانی در اقتصاد تبدیل شود.

حتی هولدینگ های بزرگ کره ای نیز به این جریان پیوسته و با حمایت از سوپراستارهای کره ای و محصولات فرهنگی شان در قالب فیلم و سریال و موسیقی سعی دارند محصول خود را به کشورهای دیگر شناسانده و عرضه کنند. تا جایی که در بخشی از این محصولات شما حتی ردی از کره ای بودن محصول نیز احساس نمی کنید. مثل گروه موسیقی جوانی که کره ای نمی خوانند یا بعضی از اعضای آن متولد کشورهای دیگر هستند یا تولید محصولی برای کودکان که با استفاده از یک کاراکتر کارتونی جذاب و رنگ های شاد و محصولات این انیمیشن کره ای به خانه همه کودکان در سراسر دنیا راه باز کرد.

کره ای ها از هر روزنه ای برای ورود به قلب نسل کودک و نوجوان و جوان استفاده می کنند و به هر ریسمانی چنگ می زنند تا جایی که هر طرف سر بچرخانید بتوانید ردی از محصول کره ای را ببینید. برای مثال اگر کشوری فیلم و سریال کره ای را پخش نکند و نسبت به این موضوع تمایلی نشان ندهد، آنها از طریق فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به ارائه محصولات خود و فرهنگشان اقدام می کنند. راهی آسان که عموم مردم در سراسر دنیا به آن دسترسی دارند.

 همان طور که می بینیم پخش یک موزیک کره ای در یک شبکه اجتماعی پرمخاطب، میلیون ها لایک و تایید را از سوی مخاطبان در سراسر دنیا به خود اختصاص می دهد یا هواداران به راحتی می توانند از طریق فضای مجازی عضو کلوب های هواداری این گروه ها شوند و در خصوص فرهنگ و محصولات کره ای با یکدیگر معاشرت داشته و از این راه اطلاعات کسب کنند.

اما در ایران کمتر زمانی شاهد هستیم که از گروه های موسیقی یا صنعت فیلم و سریال برای ارائه فرهنگ و تمدن غنی و اصیل ایرانی استفاده شود. فرهنگی که توام با ایجاد فضای امید و انگیزشی برای نسل جوان امروز و استفاده از رنگ های شاد و انرژی بخش مطابق با سلیقه نسل نوجوان و جوان باشد. در مقابل موضوعات شمار بسیاری از تولیدات، اغلب پیرامون مشکلات و دغدغه مندی های جامعه است.

اکبری در این خصوص می گوید: واقعیت این است که کودک و نوجوان ما تابو شکن است و دوست دارد نوآور باشد. در نتیجه وقتی موضوعی مورد علاقه اش نباشد، باعث می شود در فضایی که در آن آزاد به انتخاب است، موضوعات مورد علاقه و سرگرم کننده اش را دنبال کند. به همین دلیل از تلویزیون و رسانه داخلی و آنچه که تولید می شود، فاصله می گیرد.

وی ادامه می دهد: گرایش به تولیدات خارجی از این نظر مخرب است که شخصیت کودک و نوجوان هنوز شکل نگرفته است؛ بر اساس اینکه هویت کودک هنوز شکل نگرفته ممکن است ناخودآگاه موضوعاتی را دنبال و الگوبرداری کند که مناسب وی نباشد. این اتفاق باعث می شود نوجوان ما در بافت فکری دیگری فرو برود و اگر این اثرپذیری و الگوبرداری بیش از پیش ادامه پیدا کند، باعث می شود هویت نوجوان مطابق با هنجارهای جامعه خود نباشد. چراکه فرد از منبعی دیگر اطلاعات می گیرد و کاملا احساس متفاوت بودن با اعضای خانواده و حتی جامعه اش می کند. برای مثال خودش را با شخصیت فیلم و سریال مورد علاقه اش مقایسه می کند و مجموعه این اتفاقات باعث می شود از خانواده خود نیز فاصله بگیرد یا دست به کارهایی بزند که مورد توجه و درک شدن از سوی اطرافیانش قرار بگیرد.

فیلم و سریال‌ها می‌تواند باعث همبستگی خانواده ها شود

این روانشناس افزود: اگر محتوایی جالب و مورد توجه باشد، خود نوجوانان به آن جذب شده و دنبال می کنند. مثل گذشته که فیلم و سریال های خانوادگی کل اعضای خانواده را دور هم جمع می کرد، امروز نیز با تولید این برنامه ها که مطابق با فرهنگ و اجتماع ما باشد، می تواند خانواده را دور هم جمع کند. تولید این برنامه ها باعث ایجاد همبستگی و فضای مثبت روانی در خانواده می شود. متاسفانه برخی از تولیدات داخلی امروز مناسب سن کودک و نوجوان نیست اما بچه ها همراه خانواده به تماشای این برنامه ها می نشینند. ما نیاز به برنامه ها و محصولاتی مختص سن کودک و نوجوان  داریم.

وی تصریح کرد: بسیاری از کودکان و نوجوانان امروز احساس می کنند درک نمی شوند و موضوعی که برای آنها ارزش است، در جامعه ارزش به حساب نمی آید و این فاصله به شدت احساس می شود. در نتیجه باید تلاش های متخصصان به سمت این برود که به کودکان مان در جامعه هویت ببخشیم. رها کردن آنها به حال خودشان یا ایجاد محدودیت هر دو آسیب زا خواهد بود. این شکاف و دلزدگی در تحصیل بچه ها نیز به چشم می خورد و گروه هایی از آنها نسبت به ادامه تحصیل بی انگیزه هستند و بحث سلامت روان شان باید مورد توجه قرار گیرد. 

در برخی تولیدات داخلی برای مثال کودکی را نشان می دهند که در خانواده پر از آسیب قرار دارد یا مواد می فروشد یا کودک کار است و... غافل از اینکه گروهی از مخاطبان این فیلم و سریال ها کودکان و نوجوانان هستند و الگوبرداری می کنند اما به این موضوع توجهی نمی شود. فردی که فیلم می سازد نباید فقط دنبال فروش آن باشد و باید بیش از پیش به خوراک و آموزشی که از این طریق به کودک و نوجوان ارائه می شود، توجه کند.

تولید محتوا برای کودک و نوجوان

وی با بیان اینکه حتی در فضای مجازی نیز شاهد فیلم هایی ساختگی هستیم که کودک در نقش زن یا مردی بزرگسال رفتار می کند، افزود: کودک کودکی و شیطنت می خواهد و در بزرگسالی نقش جنسی بزرگ می گیرد و نیازی نیست از امروز و فقط برای جذب مخاطب کودک را ابزاری برای سرگرم کردن دیگران کرده یا حتی این برنامه ها را دنبال و با این کار به ساخت و تولید این فیلم های لحظه ای و کوتاه که اثرات مخرب و جبران ناپذیری روی کودکان می گذارند، کمک کنیم.

این روانشناس ادامه داد: این شکاف زمانی برطرف می شود که سیاست های رسانه به سمت تولید محتوا برای کودک و نوجوان و آموزش آنها برود. باید در تولید برنامه ها به کودک و نوجوان اهمیت داده شود. در این میان نقش رسانه مهم است چون رسانه آموزش می دهد و این آموزش ها اگر درست و به جا باشد، می تواند مانع از آسیب رسیدن به کودک و نوجوان ما و الگوپذیری درست آنها باشد.

وی در پایان اظهار داشت: در نتیجه بهتر است تولیدکنندگان محتوا از فیلم و سریال گرفته تا موارد دیگر آموزشی، از افراد متخصص مشاوره بگیرد. از جامعه شناسان، روانشناسان و... به ویژه روانشناسان حوزه کودک و نوجوان و دنبال این باشند که بدانند کودک و نوجوان امروز در چه فضای فکری قرار دارد و چه خوراکی برای آنها جالب است و چه پیامی می تواند این گروه را جذب خود کند. موضوعات شاد، ورزشی، کارهای تیمی و... همه موضوعات مورد علاقه این گروه های سنی هستند و می توان از این فرصت ها استفاده کرد.

نقش خانواده‌ها در الگوسازی برای کودکان

وی درباره اینکه در سریال ها و فیلم های خارجی ممکن است روابطی باشد که مطابق با هنجار و الگوهای جامعه ما نباشد، خاطرنشان کرد: گاهی خانواده ها روی نوع محتوایی که کودک و نوجوانشان دنبال می کنند، توجه و حساسیتی ندارند و وی را برای انتخاب موضوع مورد علاقه در فضای مجازی آزاد می گذارند. همین باعث می شود برخی از موضوعات قبحش را برای کودک و نوجوان ما از دست بدهد.

اکبری با بیان اینکه راهکار در محدود کردن فضای مجازی نیست، گفت: ما با امر و نهی کردن به کودک و نوجوان و محدود کردن وی نمی توانیم کاری از پیش ببریم. بلکه این فرهنگ باید از دل خانواده شروع شود. والدین باید روی موضوعاتی که فرزندشان دنبال می کنند، حساسیت نشان داده و توجه کنند. از طرفی رسانه ملی نیز باید با تولید موضوعات مورد علاقه کودکان و نوجوانان، آنها را جذب فرهنگ ایرانی کند.