انرژی روسیه، شمشیر دموکلس بر سر اروپا/ آیا قاره سبز می‌تواند از وابستگی مسکو بیرون بیاید

به گزارش عاشورانیوز به نقل از خبرگزاری ایرنا، گزارش کمیسیون اروپا نشان می‌دهد که واردات گاز اتحادیه‌ اروپا از روسیه در سال های قبل به طور متوسط حدود ۴۰ درصد بوده که این رقم در سال گذشته به ۴۵ درصد رسیده است و دیگر تأمین کنندگان عمده گاز، نروژ با ۲۳ درصد، الجزایر با ۱۲ درصد، آمریکا با ۶ درصد و قطر با ۵ درصد هستند.

اکنون یافتن کشورهای جایگزین روسیه برای تامین نفت و گاز اروپا یکی از دغدغه‌های این قاره تبدیل شده است. در همین راستا دویچه وله صدای آلمان در گزارشی با طرح این پرسش که کدام کشورها می‌توانند جایگزین گاز روسیه شوند؟ وضعیت کشورهای دارای منابع گازی برای جایگزینی انرژی روسیه را بررسی کرده است.

کشورهای اروپایی حالا با این پرسش بزرگ و جدی مواجه شده‌اند که در صورت پایان بخشیدن به واردات گاز از روسیه، چه کشورهایی می‌توانند گاز مورد نیاز قاره سبز را تامین کنند؟

ایالات متحده آمریکا

آمریکا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز طبیعی و صادرکنندگان گاز مایع در جهان با اتکا به شیوه "هیدروفرکینگ" یا ''شکست هیدرولیکی'' است. این روش به دلایل زیست‌محیطی، بسیار بحث‌برانگیز است.

آمریکا در هفته‌های گذشته، صادرات گاز مایع خود به اروپا را افزایش داده است. با این حال، این موضوع به طور مستقیم چندان فایده‌ای برای آلمان ندارد؛ چرا که آلمان، پایانه‌ای برای واردات گاز طبیعی مایع ندارد.

نروژ و هلند

نروژ نیز یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز در جهان است و در زمان حاضر، حدود یک‌سوم از گاز مورد نیاز آلمان را تأمین می‌کند. با این حال، امکان افزایش واردات گاز از نروژ وجود ندارد.

نخست وزیر نروژ، به تازگی در میانه‌های ماه ژانویه گذشته در تلویزیون آلمان گفت: «ما با تمام ظرفیت خود گاز صادر می‌کنیم.»

هلند هم که ۱۰ درصد از گاز آلمان را تأمین می‌کند، گفته که نمی‌تواند صادرات خود را افزایش دهد.

قطر

قطر یکی از بزرگترین صادرکنندگان گاز مایع و در کنار روسیه و ایران، دارای بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان است.

با این وجود، قطر با بیشترین ظرفیت خود گاز تولید می‌کند. وزیر انرژی این کشور به تازگی، یعنی تنها دو روز قبل از آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، گفته بود که قطر برای تولید بیشتر گاز به "سرمایه‌گذاری‌های گسترده در زیرساخت‌ها" و قراردادهای بلندمدت با اروپایی‌ها نیاز دارد. 

قطر اما می‌تواند در سال‌های آینده، میزان تولید گاز مایع خود را افزایش دهد. 

الجزایر

الجزایر، دهمین صادرکننده بزرگ گاز در جهان است و در  سال ۲۰۲۱ میلادی بخش بزرگی از گاز طبیعی مایع این کشور به مقصد بازارهای اروپایی صادر شده است. این امر، الجزایر را به یکی از مهم‌ترین تامین‌کنندگان گاز برای کشورهای اروپایی تبدیل می‌کند.

خبرگزاری فرانسه اواخر فوریه گذشته گزارش داده بود که مقام‌های الجزایر با فروش بیشتر گاز موافقت کرده‌اند. از جمله، رئیس شرکت انرژی دولتی الجزایر، از آمادگی این شرکت برای صدور گاز اضافی از طریق خط لوله ترانس‌ مدیترانه به اروپا خبر داده است. 

این شرکت اما در عین حال تاکید کرده که قبل از هر چیز باید ''گاز اضافی'' در الجزایر وجود داشته باشد؛ یعنی ابتدا همه تعهدهای قراردادی و تقاضاها برای گاز الجزایر تامین شوند و سپس گاز باقی مانده، می‌تواند به اروپا فرستاده شود.

کارشناسان بر این باورند که اروپا حداقل در کوتاه‌مدت، نمی‌تواند روی گاز الجزایر حساب باز کند.

نیجریه

نیجریه، از کشورهایی است که بیشتری ذخایر گازی در جهان را دارند. گاز نیجریه به مراتب از میزان نیاز داخلی بیشتر است. بر این اساس، احداث یک خط لوله ۴۰۰۰ کیلومتری از غرب آفریقا به اروپا، دستکم در میان‌مدت می‌تواند به کاهش وابستگی اروپا به گاز روسیه کمک کند. این خط لوله در صورت احداث می‌تواند تا ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز را ابتدا به الجزایر و سپس به اروپا منتقل کند.

تاکنون اما تنش‌های سیاسی در این منطقه، احداث این خط لوله را به تعویق انداخته است.

نیجریه در زمان حاضر، گاز مایع را از طریق کشتی به اروپا صادر می‌کند. اسپانیا، فرانسه و پرتغال اصلی‌ترین مشتریان گاز نیجریه هستند که پایانه‌های گاز طبیعی مایع دارند. آلمان تصمیم دارد دو پایانه گاز طبیعی احداث کند تا بتواند مستقیما گاز وارد کند؛ اما ساخت و راه‌اندازی چنین پایانه‌هایی سال‌ها طول می‌کشد.

آذربایجان

یکی از مقام‌های وزارت انرژی آذربایجان به تازگی گفته که این کشور قصد دارد در سال جاری، صادرات گاز خود را ۱۱ درصد افزایش دهد. اما مشکل اینجاست که این کشور درگیر قراردادهای بلندمدتی است که سال‌ها قبل به امضا رسیده و از طرف دیگر، تقاضای داخلی در این کشور در طول ده سال گذشته، بشدت افزایش پیدا کرده است.

از دسامبر سال ۲۰۲۰ میلادی، این کشور از طریق خط لوله ترانس آدریاتیک، به اروپا گاز صادر می‌کند. این کریدور گازی به طول تقریبی ۹۰۰ کیلومتر، از مرز ترکیه و یونان می‌گذرد و با عبور از آلبانی به ایتالیا می‌رسد.


هزینه های اروپا

در سال ۲۰۲۰، اتحادیه اروپا در مجموع ۳۹۹ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مصرف کرد که ۵۶ میلیارد متر مکعب یا نزدیک به ۱۴ درصد آن را کشورهای عضو اتحادیه اروپا تولید کردند. در نیمه اول سال ۲۰۲۱، مصرف گاز طبیعی اتحادیه اروپا به ۲۲۶ میلیارد مترمکعب رسید که از مدت مشابه در سال ۲۰۲۰، ۲۳ میلیارد مترمکعب یا ۱۱ درصد بیشتر بود. در سال‌های گذشته هم بتدریج سهم ال‌ان‌جی در سبد انرژی اروپا افزایش یافت؛ آمریکا، قطر و روسیه تامین‌کنندگان اصلی ال‌ان‌جی اروپا بودند.

ژانویه گذشته واردات گاز طبیعی مایع اروپا رکورد جدیدی ثبت کرد و به حداقل ۸.۱ میلیون تن ال‌ان‌جی رسید (بیشتر از آمریکا).

در حال حاضر ۳۷ ترمینال برای واردات ال‌ان‌جی در اروپا وجود دارد. به گفته اولاف شولتس صدراعظم آلمان، این کشور برای کاهش وابستگی به گاز روسیه در نظر دارد در کوتاه‌مدت دو پایانه ال‌ان‌جی احداث کند. 

قیمت گاز طبیعی در بازار اروپا چهارشنبه گذشته دوم مارس ۶۰ درصد افزایش یافت. بر این اساس در حالی معاملات هر مگاوات ساعت گاز طبیعی در بازار بورس گاز طبیعی (TTF) به عنوان بزرگترین بورس گاز طبیعی اروپا روز سه شنبه گذشته با قیمت ۱۲۱.۷ به پایان رسیده بود که این قیمت هم اکنون با رشد ۶۰ درصدی نسبت  به ۱۹۴ یورو رسیده است.

همزمان با تصمیم واشنگتن برای تحریم روسیه در پی وقوع جنگ در اوکراین و اعلام ممنوعیت واردات نفت، گاز و انرژی روسیه، داده های انجمن خودروی آمریکا نشان می دهند که قیمت متوسط بنزین معمولی در ایالت کالیفرنیا به ۵.۲۸ دلار در هر گالن (تقریبا ۳.۸ لیتر) رسیده  که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته قیمت هر گالن بنزین در این ایالت ۳.۷۳ دلار بوده است.

 با توجه به داده های این انجمن، قیمت هر گالن بنزین معمولی در شهر لس آنجلس به ۵.۳۷ دلار رسیده است. این قیمت در مقایسه با ماه گذشته ۴.۶۷ دلار در هر گالن و در سال گذشته ۳.۷۹ دلار در هر گالن بوده است.
قیمت متوسط هر گالن بنزین معمولی در کل آمریکا ۴ دلار اعلام شده است.

پیش از این خبرگزاری رویترز نیز گزارش داده بود؛ به دنبال جنگ در اوکراین، قیمت سوخت در آمریکا و کانادا به ویژه برای حمل و نقل عمومی قیمت بی سابقه ای از سال ۲۰۰۸ پیدا کرده است.

به گزارش رویترز، قیمت بنزین در آمریکا، برای نخستین بار از سال ۲۰۰۸  میلادی تاکنون، از ۴ دلار در هر گالن فراتر رفت و بزرگترین افزایش یک هفته ای را از سال ۲۰۰۵ به ثبت رساند. به دنبال حمله روسیه به اوکراین، آمریکا و متحدانش تحریم هایی را با هدف فلج کردن اقتصاد روسیه، یکی از بزرگترین تولید کنندگان نفت جهان، اعمال کردند.  

«عمیر شریف»، موسس بنیاد Inflation Insights نیز معتقد است که مناقشه اوکراین و تحریم روسیه از سوی آمریکا بوضوح قیمت گاز را بالا می‌برد؛ به طوری که میانگین ملی قیمت گاز می‌تواند در ماه جاری به ۴.۵۰ دلار افزایش یابد.

افزایش قیمت نفت و گاز در بازار های جهانی اکنون بیانگر آن است که مقام‌های مسؤول در کشورهای اروپایی، همچنان در جست‌وجوی پیدا کردن راه‌حلی هستند تا خود را از وابستگی به گاز روسیه رها سازند. حال پرسش این است که آیا این تلاش ها به نتیجه خواهد رسید؟ برغم تلاش‌های مشترک اروپا و آمریکا در جایگزینی گاز طبیعی روسیه در سبد انرژی اروپا، تاکنون هیچ کشوری نتوانسته است در کوتاه مدت بخشی از سهم روسیه در بازار اروپا را بگیرد و برخی کارشناسان معتقدند که اروپا راه دشواری در پیش رو دارد و برای رسیدن به این هدف متحمل هزینه‌های زیادی خواهد شد.