مدیرعامل خانه مداحان، رئیس بسیج مداحان و رئیس کانون مداحان استان تهران در میزگرد فارس که به مناسبت بیانات اخیر رهبر انقلاب با مداحان برگزار شد، از ضرورت تدوین برنامه‌های یکپارچه برای صیانت از عرصه مداحی سخن گفتند.
به گزارش تیتر عاشورا به نقل از خبرگزاری فارس : دیدار سالانه مداحان با مقام معظم رهبری در سالروز میلاد حضرت زهرا(س) امسال هم علی‌رغم وضعیت کرونایی با شرایطی متفاوت نسبت به هر سال برگزار شد. رهبر در این دیدار همچون همیشه سخنان و نکاتی در خصوص مداحان و هیأت‌ها ایراد کردند که حاکی از نگاه دقیق و هوشمندانه و تسلط کامل ایشان بر موضوعات مختلف کشور است. مقام معظم رهبری در این دیدار، توصیه‌هایی را به جامعه مداح فرمودند که نیازمند تشریح و تبیین بیشتر است تا برای اجرایی شدن، برنامه‌های دقیقی برای آن چیده شود.
به همین منظور، گروه فرهنگ خبرگزاری فارس، میزبان محسن طاهری، مدیرعامل خانه مداحان، یوسف ارجونی، رئیس سازمان بسیج مداحان و حمید منتظر، رئیس کانون مداحان استان تهران بود که نتیجه گفت و شنودهای خبرنگاران فارس با این سه تن در ادامه می‌آید:
مداحان برای ترویج زیست اهل بیت(ع) ابتدا باید خود مشابه آن‌ها شوند
یکی از نکاتی که مقام معظم رهبری در این دیدار مورد تأکید قرار دادند، ضرورت و لزوم ترویج زیست نبوی، علوی و فاطمی از سوی جامعه مداحان به مردم است. مداحان برای این امر باید چه ملزوماتی را در خود ایجاد کنند؟
حمید منتظر: در آیات قرآن کریم داریم که «قَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ» یعنی بهترین الگو در زندگی برای ما، ائمه معصومین علیهم‌السلام هستند. حوزه فعالیت یک مداح و ذاکر در امور اجتماعی و فرهنگی است. غالباً در گذشته مداحان تنها به امور مذهبی می‌پرداختند، اما امروز با تغییر زمانه، مداحان در موضوعات مختلف مذهبی و علمی فعال شده‌اند. این روزها جامعه مداح بسیار باسواد و کارکشته شده و این از برکات انقلاب اسلامی است.
مداحان باید بر سیره نبوی و علوی و فاطمی تسلط داشته و در امر ترویج آن فعال باشند. ما در کانون مداحان استان تهران، تنها به امور مذهبی اکتفا نکردیم و در امر ورزش و امور علمی هم وارد شدیم. در حوزه ورزش، رشته‌های باستانی، فوتبال، والیبال، گلف و غیره را برای مداحان راه‌اندازی کردیم.
برکت کرونا برای جامعه مداح
یکی از برکاتی که کرونا برای جامعه مداحان داشت، این بود که متوجه شدند مداحی را نباید شغل خود بدانند و باید از روی عشق و علاقه در این حوزه وارد شوند. پیامبران و ائمه معصومین که یکی از رسالت‌هایشان ترویج دین بود، شغل داشتند و به مشاغلی همچون چوپانی و کشاورزی مشغول بودند. هیچ‌گاه در تاریخ انبیاء ندیده‌ایم که آنان از صبح تا شب در خانه باشند و مردم را هدایت کنند.امیرالمومنین زمین خالی را می‌گرفت و آن را به باغ تبدیل می‌کرد و سپس حاصل دسترنج خود را می فروخت و از پول حاصل، برای فقرا خرج می‌کرد. گاهی حتی برای خودش چیزی برنمی‌داشت.
یکی از برکاتی که کرونا برای جامعه مداحان داشت، این بود که متوجه شدند مداحی را نباید شغل خود بدانند و باید از روی عشق به این حوزه وارد شوند. پیامبران و ائمه معصومین که یکی از رسالت‌هایشان ترویج دین بود، شغل داشتند و به مشاغلی همچون چوپانی و کشاورزی مشغول بودند
مداحی که خالکوبی داشت
مداح باید سیره اهل بیت را در زندگی خانوادگی، ارتباطات و پوشش شخصی رعایت کند. روزی در جلسه‌ای در تهران برای روضه‌خوانی حضور پیدا کرده بودم که مداح جوانی با لباس آستین‌کوتاه و دست خالکوبی شده حضور داشت. به او گفتم مگر اعتقاد نداریم که در مجالس اهل بیت(ع)، خود حضرات حضور پیدا می‌کنند؟ چگونه با این هیبت جلوی آن‌ها حاضر شده‌ای؟ قطعا با این هیبت جلوی پدرت هم حاضر نمی‌شوی. در گذشته مداحان کت بلند، فینه و عبا داشتند. حالا که جوانان فینه و عبا نمی‌گذارند، لباس ظاهری را حفظ کنند. مقام معظم رهبری در دل جامعه مداح نیستند، اما از مشکلات این جامعه آگاهند و در سخنرانی‌های خود گویی به خال می‌زنند.
ایشان روزی در این دیدار فرمودند: مداح باید به‌روز باشد و در بُعد سیاسی وارد شود. این بیانات دلیل داشت؛ زیرا دشمن برنامه‌ریزی کرده بود تا مداحان را از جریان انقلاب جدا کند. امروز دشمن در بعد اخلاقی و زندگی مداحان برنامه دارد. بنابراین باید مولفه‌های زندگی اهل بیت را در زندگی خود جاری و ساری کنند. در اولین گام مداح نباید دروغ بگوید. این از منبر شروع می‌شود که نباید روی آن دروغ گفته شود و مستند باید سخن گفت. جوان‌های مداح در بحث الگوبرداری ظاهری خود نباید یک مقتل را بشنوند و بدون تحقیق و بررسی سند آن را بیان کنند.
مداحان جوان باید مطالعه گسترده تاریخی داشته باشند
یوسف ارجونی: الگوی زیست نبوی، علوی و فاطمی براساس سیره آن‌ها قابل شناسایی است. یکی از آن‌ها کمک به دیگران است که در خصوص آن حتی آیات قرآن کریم نازل شده است و یا روایت «الجار ثم‌الدار» را هم داریم. جامعه ستایشگران برای ترویج این زیست، ابتدا باید از خود شروع کنند و این الگو را در زندگی خود پیاده کنند تا کلام و سخن آن‌ها تاثیرگذار شود.
یکی از نیازهای مهم در این عرصه آن است که مداحان جوان باید مطالعه گسترده تاریخی در حوزه سیره اهل بیت داشته باشند. زمانی که مداح در این عرصه‌ها وارد شد، تجربه بیش‌تری کسب خواهد کرد. یکی از مولفه‌های زیست اهل بیت، سازده زیستی، اخلاقی بودن و ارتباط صحیح و منطقی با مردم و حتی دشمنان است.
در این حوزه شاعران آیینی که محتواهای مداحی را تهیه می‌کنند، نقش و جایگاه مهمی دارند و باید محتوای غنی فراهم کنند تا با هنر و ظرافت مداح به منصه ظهور برسد.
برگزاری نشست هیأت اندیشه‌ورز بسیج مداحان برای بررسی بیانات رهبری
سازمان بسیج مداحان برای فراهم‌سازی این ظرفیت‌ها و بسترها در مداحان چه برنامه‌هایی دارد؟
یوسف ارجونی: بلافاصله بعد از دیدار مداحان با مقام معظم رهبری، نشست هیأت اندیشه‌ورز استان البرز را برگزار کردیم و در آن پیرامون محورهای بیانات رهبری سخن گفتیم. از بیانات مقام معظم رهبری ۱۰ محور استخراج شده که هرکدام با یک برنامه‌ریزی دقیق باید اجرایی شود. به این منظور در روزهای ۲۷ و ۲۹ بهمن‌ماه نشست مسئولین بسیج مداحان استان‌ها و نشست هیأت اندیشه‌ورز مرکزی بسیج مداحان را خواهیم داشت تا در این زمینه‌ها برنامه‌ریزی و تبادل نظر کنیم. برخی از بیانات مقام معظم رهبری مستقیماً توسط مداحان و برخی نیز مانند زمینه‌سازی برای ازدواج بهنگام جوانان با مشارکت نهادها و دستگاه‌های دیگر باید اجرایی شود. قطعا در برنامه سال ۱۴۰۰ بسیج مداحان، محورهای بیانات مقام معظم رهبری از اولویت برنامه‌ها خواهد بود.
منبع درآمد و ارتزاق مداح نباید از اهل بیت باشد
در خلال بحث اشاره داشتید که مداحی نباید شغل افراد باشد، بنابراین مداحی را چه باید بدانیم؟
حمید منتظر: هرکس مداحی را به چشم شغل نگاه کند، ضرر می‌کند. منبع درآمد و ارتزاق بسیاری از مداحان از اهل بیت است و این، اتفاق خوبی نیست، اما لااقل نباید برای حضور در مجلسی طی کنند، باید باور داشته باشند که امام حسین کَرَم دارد و ما را لنگ نمی‌گذارد.
هیچ شغلی برای مداح، عار نیست و باید برای خود محل درآمدی داشته باشد تا برای پول نخواند
هیچ شغلی برای مداح عار نیست و باید برای خود محل درآمدی داشته باشد تا برای پول نخواند. پدر من روضه‌‌خوان بود و در کنار آن طباخی داشت و اگر من هم روزی در فشار مالی قرار گیرم، قطعا طباخی خواهم زد و این را عار نمی‌دانم. افراد نباید مداحی را به چشم شغل بدانند. اول باید شغلی برای خود داشته باشند و در کنارش مداحی کنند. در این صورت نوکری کرده و عشق بازی خواهند کرد.
هیأت‌هایی که بعد از ۴۰ سال هنوز انقلابی نشده‌اند
بسیاری از محورهای بیانات مقام معظم رهبری در حوزه آموزش محقق می‌شود که در این زمینه هم بسیج مداحان و هم خانه مداحان فعال هستند. محورهای جلسات آموزشی خانه بعد از این بیانات چه تغییراتی می‌کند؟
متاسفانه هیأت‌هایی در کشور هستند که حتی اسم انقلاب اسلامی، ۲۲ بهمن، ۱۲ فروردین، ۹ دی و... به گوش آن‌ها نخورده است. این اشکالات را با آموزش می‌توان برطرف کرد
محسن طاهری: در حوزه آموزش، بسیج مداحان موفق بودند و اتفاقات خوبی را رقم زده‌اند. کلاس‌های خانه مداحان در مدیریت گذشته یک روز در هفته و با حضور قشر زیادی از مداحان بدون طبقه‌بندی سنی برگزار می‌شد و محتواهای بسیاری هم ارائه می‌شد، اما در مدیریت جدید با انتصاب یک مسئول برای حوزه آموزش بنا داریم کلاس‌ها را با دسته‌بندی بهتر و منظم‌تری برگزار کنیم.
بسیاری از بیانات و دغدغه‌های مقام معظم رهبری را که در دیدارهای مختلف بیان شده می‌توان در حوزه آموزش دنبال کرد و به نتیجه رساند. مقام معظم رهبری در دیداری فرمودند ما هیأت سکولار نداریم، اما متاسفانه در همین تهران منطقه فرشته، ما بعد از حدود دو سال پیش اولین یادواره شهدا را برگزار کردیم. متاسفانه هیأت‌هایی در کشور هستند که حتی اسم انقلاب اسلامی، ۲۲ بهمن، ۱۲ فروردین، ۹ دی و... به گوش اعضای آن‌ها نخورده است. این اشکالات را با آموزش می‌توان برطرف کرد.
حمید منتظر: در حوزه آموزش باید محتوا و کلاس‌ها را یکپارچه کرد تا اگر مداحی در کلاس آموزشی بسیج مداحان، کانون مداحان و خانه مداحان شرکت کرد یک روند آموزشی و محتوا را دریافت کند.
محسن طاهری: باید در سطح کشور استعدادیابی داشتیم و استعدادهای نوظهور را شناسایی کنیم.
متاسفانه برخی دنبال آلاف و الوف مداحی هستند
در کلاس‌های مداحی شاید بتوان تئوری و اصول مداحی را منتقل کرد، اما سلوک مداحان گذشته را چگونه می‌توان انتقال داد؟
محسن طاهری: برخی از بزرگان عرصه مداحی از دنیا رفته‌اند؛ مانند مرحوم حاج علی آهی، مرحوم حاج احمد شمشیری، مرحوم حاج حسن محمدی دولابی و یا مرحوم حاج محمد علامه و مرحوم حاج رضا مهاجرانی که متاسفانه مانند امروز امکاناتی نبوده تا سخنان و حرف‌های آنان را ثبت و ضبط کنند، اما هنوز افرادی مانند حاج ماشاءالله عابدی و حاج مهدی آصفی را داریم که افراد جوان می‌توانند کنار آن‌ها حضور پیدا کنند و درس بیاموزند.
در رویات داریم: «النَّظَرُ إِلی وَجْهِ الْعالِمِ عِبادَةٌ» نگاه کردن به یک عالم، عبادت است. این پیشکسوتان در مسیر خود تلاش کردند و عالم شده‌اند که کنار آن‌ها نشستند و نفس کشیدن بسیار درس‌آموز است. بسیاری از این بزرگان، جلسات زیرخاکی دارند که هفتگی برگزار می‌کنند. فرد به هر عنوانی در این جلسه حضور پیدا کند، موثر است. همین که بنشیند و نگاه کند او چگونه می‌خواند و چگونه شورع می‌کند و در خلال اشعارش چه روضه‌ای می‌خواند، بسیار اثرگذار است.
متاسفانه برخی دنبال آلاف و الوف مداحی هستند و ما در رویکرد جدید مداحی به دنبال آن هستیم که مداحان جوان را به خانه بیاوریم و به تعبیر برادرم حاج مرتضی طاهری، خانه را از خانه سالمندان به خانه جوانان تغییر دهیم.
مداحان پیشکسوت را معرفی کنیم
یوسف ارجونی: در این حوزه کارهای مغفول بسیاری وجود دارد. بسیاری از بزرگان این عرصه متاسفانه معرفی نشدند و از دنیا رفتند که می‌توانیم با تالیف کتاب‌هایی آن‌ها را معرفی کنیم. البته بزرگان حاضر نیز شناخته نشده‌اند و می‌توان با برنامه‌هایی همچون تجلیل از چهره‌های ماندگار ستایشگری آن‌ها را معرفی کنیم. در حوزه آموزش البته برنامه‌هایی برای آموزش بصیرت و معرفت به مداحان جوان هم داریم.
حمید منتظر: در حوزه آموزش، برگزاری کلاس مجازی و آنلاین اصلا فایده‌ای برای رشته مداحی ندارد. برای آموزش مداحی، جوان و نوآموز باید در محضر استاد زانو بزند و از جزء جزء حرف‌ها و رفتارهای او بیاموزد.
مداحان باید خود را به استاد اخلاق متصل کنند
یکی از برنامه‌هایی که در خانه مداحان در دوره مدیریت جدید مطرح شد، برگزاری جلسات درس اخلاق با اساتید معروف است. این برنامه چگونه خواهد بود؟
محسن طاهری: در نشست اولیه خانه مداحان اعلام کردیم بنا داریم در خانه مداحان جلسات هفتگی درس اخلاق برای مداحان با حضور اساتیدی همچون آیت‌الله جاودان برگزار کنیم. به دلیل شرایط کرونایی فعلا این کار مقدور نیست. البته کلاس‌های آموزشی را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی در قالب انجمن ادبی آغاز کرده‌ایم. در ادامه نیز حتما از حضور اساتید برجسته در خانه برگزاری کلاس‌های اخلاق استفاده خواهیم کرد.
حمید منتظر: هر مداحی برای خود مریدهایی دارد که آن‌ها از او توقع دارند و اگر خطایی ببینند پاشیده می‌شوند. بنابراین مداحان نیاز دارند هر ماه و یا هر چندماهی لااقل با یک استاد اخلاق ارتباط داشته باشند و پای صحبت‌ها او بنشینند.
مداحان قدیم، خواندن خود را با بیان احکام و حدیث آغاز می‌کردند، سپس پندیات و در نهایت، قصیده می‌خواندند. در خلال آن پند، به افراد راهنمایی می‌کردند و اخلاقیات می‌گفتند. به خاطر آن ریاضت‌های نفسانی مداحان گذشته مثل حاج حسن محمدی دولابی، حاج احمد شمشیری، حاج محمد علامه و... با صلی الله علیک یا اباعبدالله اولیه‌شان مردم مثل باران اشک می‌ریختند.
کمیته صیانت با رویکرد ایجابی به خطاهای مداحان رسیدگی می‌کند
حضرت آقا در این دیدار با یک نگاه دقیق که گویی در جمع‌های خصوصی مداحان و گروه‌های فضای مجازی‌شان حضور دارند از بدگویی‌ها گلایه کردند و فرمودند باید ادب اسلامی را رعایت کرد و بدزبانی نداشت. بسیج مداحان که شأن اجرایی بیش‌تری نسبت به دیگر نهادهای مداحی دارد، در این حوزه چه برنامه‌ای دارد؟
کمیته‌های بسیاری در جامعه مداحی شکل گرفته که یکی از آن‌ها کمیته صیانت از مداحی است. این کمیته در مواقع بروز خطا به صورت ایجابی وارد میدان می‌شود و تذکر می‌دهد
یوسف ارجونی: حوزه فضای مجازی تیغ دولبه است که هم فوایدی دارد و هم معایبی. مقام معظم رهبری این سخنان را با اشرافیت کامل بیان کردند. بسیج مداحان نیز در این حوزه پیگیر است و رصد همه جانبه دارد، اما بنای کار ایجابی داریم و نمی‌خواهیم سلبی وارد شویم.
اگر خطایی صورت گیرد، مثلا در استان‌ها، افراد فراخوانده می‌شوند و تذکر دریافت می‌کنند. البته خطاهای این چنین در جامعه مداحان محدود است، اما همین کم هم برای ما زیاد است.
کمیته‌های بسیاری در جامعه مداحی شکل گرفته است که یکی از آن‌ها کمیته صیانت از مداحی است که در مواقع این چنین به صورت ایجابی وارد میدان می‌شود و تذکر می‌دهد.
هیأت به ماهو هیأت باقی بماند
یکی از محورهای مهم بیانات مقام معظم رهبری، این بود که هیأت باید هیأت بماند و از استفاده از ابزارهای خارج از مداحی پرهیز شود. این بیانات مصداق چه مواردی است و برای تحققش چه برنامه‌های دارید؟
محسن طاهری: در همین بیانات مقام معظم رهبری، نکات اصلی نهفته است. معظم له فرمودند هیأت به ماهو هیأت باشد؛ یعنی آنچه قدیم در هیأت بوده، باقی بماند و از هرچه آن را از این فضا دور می‌کند، پرهیز شود. هیأت دارای ارکانی مثل سخنران، مداح، مسئول و چای‌ریز و... است که این‌ها مدنظر مقام معظم رهبری نیست، بلکه چیزهای جدیدی است که وارد هیأت شده است و مثلا مداح جوانی می‌گوید اگر دستگاه صوت فلان مدل نباشد، من نمی‌آیم.
زمانی در نیویورک برای دهه اول محرم حضور داشتم که درست شب عاشورا بلندگو قطع شد. توسلی به امام حسین کردم که این جلسه برای شماست و در وطن ما هم نیست که بتوان مشکل را حل کرد. مددی کنید تا این جلسه برگزار شود. مانند دوران جوانی و به سبک چاووشی‌خوان دستم را روی گوش گذاشتم و حدود یک ساعت بدون بلندگو خواندم و الحمدلله جلسه برگزار شد.
در دوران جدید، سیستم صوتی، نورپردازی و... اضافاتی است که به هیأت‌ها اضافه شده است. این کار، فضای سنتی را تغییر داده و برخی مداحان می‌گویند تا این‌ها نباشد، من نمی‌خوانم که این‌ها باید اصلاح شود. کرونا به ما نشان داد باید خود را برای برگزاری جلسه در هر شرایطی آماده کنیم و تنبلی هم نداشته باشیم تا در مناسبت خاص جلسه بگذاریم و باقی مراسم را رها کنیم. باید بدانیم اگر ما تنبلی کنیم، فرصت را از دست داده‌ایم و از نوکری جا مانده‌ایم.
من گاهی در ایام کرونا در خانه جلسه‌ای با حضور همسرم برگزار کردم و بیرقی زدیم و نوکری کردیم و به خانواده نشان دادیم که در هر شرایطی نوکری ما پابرجاست. هر طور شده ما باید جلسات را برگزار کنیم و در این زمینه کم‌کاری نکنیم.
۴ رویکرد هیأت‌ها در دوران جدید
یوسف ارجونی: هیأت رسانه‌ای قوی و عظیم است که حتی بسیاری از جهانیان نیز آثار و برکات آن را شناخته‌اند. به برکت انقلاب اسلامی در حوزه هیأت و مداحی جهش‌های بسیاری شده است، اما دشمن هم بیکار نبوده و سعی در منحرف کردن آن دارد. این بیان مقام معظم رهبری از این باب است که نباید اجازه دهیم هیأت از مسیر اصلی خود منحرف شود.
هیأت باید سنتی بماند و از شورمحوری صِرف پرهیز شود. شور ممکن است بخشی از فضای هیأت باشد، اما نباید تمام هیأت را در برگیرد، بلکه باید برنامه هیأت با یک نظم دقیق جلو رود و از قرائت قرآن تا سخنرانی، روضه و... را شامل شود.
کرونا علاوه بر اینکه نشان داد می‌توان با ابتکاراتی جلسات هیأت را برگزار کرد، فرصتی برای پرداختن هیأت‌ها با اطرافیان و همسایه‌های خود نیز فراهم کرد که مقام معظم رهبری در تحسین این اقدامات آن را ماندگار خواندند. تمام دست‌اندرکاران هیأت باید دغدغه پیرامون خود را داشته باشند و نسبت به ازدواج و خانواده اهالی محله حساس باشند. کمک‌های مومنانه در این برهه‌ها بسیار زیبا بود و براساس اطلاعاتی که به دست ما رسید، تنها در ماه محرم، هیأت‌ها ۳۰۰ هزار بسته معیشتی به ارزش ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان توزیع کردند. بیش از ۷ میلیون پرس غذای گرم طبخ و توزیع کردند و ۸ میلیارد تومان کمک نقدی نیز انجام گرفت.
هیأت باید سنتی بماند و از شورمحوری صِرف پرهیز شود. شور ممکن است بخشی از فضای هیأت باشد، اما نباید تمام هیأت را در بر بگیرد، بلکه باید برنامه هیأت با یک نظم دقیق جلو رود و از قرائت قرآن تا سخنرانی، روضه و... را شامل شود
در سال‌های اخیر جهش‌های خوبی در حوزه هیأت و مداحی داشتیم و ابتکارات خوبی نیز خلق شده است البته طیف شیرازی‌ها در این عرصه هم فعالیت داشتند و با ول‌های هنگفت خود کار می‌کنند و باید مراقب باشیم تا تلاش‌های آن‌ها در اصل هیأت خدشه وارد نکند. رویکرد هیأت باید براساس «هدایتگری و یاری رسانی»، «یاری رسانی و یاری گری»، «اعتمادسازی و خود باوری»، «تربیت و توانمندسازی» که این‌ها برگرفته از حروف نام هیأت تعیین شده است.
در پایان این برنامه این مداحان و مسئولین از تحریریه خبرگزاری فارس بازدید کردند:
ارسال نظر